Ćelije kolorektalnog tumora aktiviraju skup gena sličnim onima pronađenim u matičnim ćelijama creva, otkrili su naučnici sa Instituta za istraživanje u biomedicini (IRB Barselona). Tim istraživača na čelu sa Eduardom Batleom, predložili su da se pacijentima sa rakom debelog creva urade genetski testovi epitela creva kako bi se predvidio veći rizik od recidiva. Rezultati objavljene studije tako nude nove mogućnosti za dijagnostiku i lečenje bolesti.
Karcinom debelog creva je drugi najčešći uzrok smrti od raka u svetu. Trenutni tretman bolesti obično uključuje kombinaciju hirurgije i hemoterapije. Kod većine pacijenata koji su uspešno lečeni bolest se ne vraća, ali kod skoro 40 % recidiv se javlja nakon nekoliko meseci ili godina, kada se rak vrati ili metastazira. Batle kaže da to pokazuje da postoje ćelije unutar tumora koji obnavljaju bolest, ali da još uvek malo zna o biološkim razlozima zašto je to tako.
Ova studija, sprovedena od strane Ane Merlos-Suarez i ostalih istraživača u Batleovom timu, otkrila je blizak odnos između matičnih ćelija creva (nespecijalizovane ćelije koje stvaraju sve ćelije unutar creva) i kancera debelog creva. Naučnici su uporedili gene koji se aktiviraju u ćelije iz zdravih creva matičnih ćelija i specijalizovanih matičnih ćelija, sa genima koji se aktiviraju u tumorskim ćelijama uzetim od pacijenata. Rezultati pokazuju da pacijenti sa rakom debelog creva imaju set aktiviranih gena koji su veoma slični skupu aktiviranih gena u matičnim ćelijama. Što više imaju aktiviranih gena zajedno, veća je verovatnoća da će se kod pacijenta rak širiti i vratiti.
Geni ovih matičnih ćelija postaju aktivni u podskupu ćelija u tumoru, nazvani “tumorske matične ćelije”. Kada je Batleov tim transplantovao ove ćelije u miševe, formirao se tumor. Njihovi rezultati doveli su do rasta pretpostavke da se kancer sam organizuje hijerarhijski, na takav način da samo specifične ćelije, “tumorske matične ćelije”, mogu da se pokrenu i šire rak.
Šta je to u matičnim ćelijama što dopušta da unapređuju rak? Po definiciji, matične ćelije obnavljaju tkiva, uključujući u ovom slučaju crevna epitela, i mogu da proizvedu i do 5 grama crevnih epitelnih ćelija svaki dan. Naučnici veruju da tumori mogu iskoristiti sposobnost tih ćelija da se obnove na neodređeno vreme kako bi se širili i rasli. Osim toga, dok većina ćelija ima prosečan vek trajanja u danima, kao u slučaju crevnih epitelnih ćelija, ili čak u mesecima, matične ćelije prežive dugi niz godina, povećavajući verovatnoću da će njihov DNK akumulirati štetu i da će se pretvoriti u kancerogene.
Jedna od najvećih prepreka onkologa je nedostatak alata za prepoznavanje koji bolesnici imaju veći rizik od recidiva. Otkrivanje bliskog odnosa između crevnih matičnih ćelija i širenja karcinoma je jasan napredak u tom pogledu. Hipotezu da kancer debelog creva zahteva određenu vrstu ćelija za razvoj i napredovanje je dokazana i kod drugih tipova raka, uključujući gliome, neke tipove limfoma ili karcinom dojke. Ovo otkriće otvara vrata za razvoj ciljanih tretmana na ove nove ciljeve u borbi protiv raka: tumorske matične ćelije.
